تجارت الکترونیک (E-commerce (electronic commerce)) خرید و فروش کالاها و خدمات یا انتقال وجوه یا داده ها از طریق یک شبکه الکترونیکی و در درجه اول اینترنت است. این مبادلات تجاری یا به صورت تجارت به کسب و کار (B2B)، تجارت به مصرف کننده (B2C)، مصرف کننده به مصرف کننده یا مصرف کننده به تجارت انجام می شود. اصطلاحات تجارت الکترونیک و وب سایت های فروشگاهی اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند. اصطلاح e-tail همچنین گاهی اوقات در اشاره به فرآیندهای معاملاتی که خریدهای خرده فروشی آنلاین را تشکیل می دهند استفاده می شود.
در دو دهه گذشته، استفاده گسترده از پلتفرم های تجارت الکترونیک مانند آمازون و eBay به رشد قابل توجهی در خرده فروشی آنلاین کمک کرده است. بر اساس آمار اداره سرشماری ایالات متحده، در سال 2011، تجارت الکترونیک 5 درصد از کل فروش خرده فروشی را به خود اختصاص داده است. تا سال 2020، با شروع همهگیری کووید-19، به بیش از 16 درصد از فروش خردهفروشی رسید.
تجارت الکترونیک چگونه کار می کند؟
تجارت الکترونیک توسط اینترنت تامین می شود. مشتریان برای بررسی و ثبت سفارش محصولات یا خدمات از طریق دستگاه های خود به یک فروشگاه آنلاین دسترسی دارند.
با ثبت سفارش، مرورگر وب مشتری با سرور میزبان نرم افزار فروش آنلاین ارتباط برقرار می کند. داده های مربوط به سفارش در پنل ادمین (صاحب وب سایت) نمایش می شود. سپس به پایگاه های داده ای که سطوح موجودی را مدیریت می کنند، ارسال می شود. یک سیستم تجاری که اطلاعات پرداخت را با استفاده از برنامه هایی مانند زرین پال و یا درگاه های بانکی دیگر مدیریت می کند. تایید پرداخت در نهایت به مدیر سفارش باز می گردد. این برای اطمینان از کافی بودن موجودی فروشگاه و وجوه مشتری برای پردازش سفارش است.
پس از تایید سفارش، مدیر سفارش به وب سرور فروشگاه اطلاع می دهد. پیامی نمایش داده می شود که به مشتری اطلاع می دهد که سفارش او با موفقیت پردازش شده است. سپس مدیر سفارش دادههای سفارش را به انبار یا بخش مربوطه ارسال میکند و به آن اطلاع میدهد که محصول یا خدمات میتواند به مشتری ارسال شود. در این مرحله محصولات فیزیکی یا دیجیتال ممکن است برای مشتری ارسال شوند یا امکان دسترسی به خدمات فراهم شود.
پلتفرم هایی که معاملات تجارت الکترونیک را میزبانی می کنند شامل بازارهای آنلاینی است که فروشندگان در آنها ثبت نام می کنند، مانند آمازون. نرم افزار به عنوان یک سرویس (SaaS) ابزارهایی که به مشتریان اجازه می دهد زیرساخت های فروشگاه آنلاین را “اجاره” کنند. یا ابزارهای open source که شرکت ها با استفاده از توسعه دهندگان داخلی خود مدیریت می کنند.
نرم افزار فروش آنلاین کالا و خدمات تامنیک، نیز یک پلتفرم مشابه آمازون است. که هم می توانید به عنوان یک وب سایت فروشگاهی برای خود و یا بعنوان یک وب سایت چند فروشندگی از آن استفاده کنید و در اختیار سایر فروشندگان کالا بگذارید و از آن ها پورسانت فروش دریافت کنید.
انواع تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیکی بین کسب و کار (B2B) به تبادل الکترونیکی محصولات، خدمات یا اطلاعات بین مشاغل به جای بین مشاغل و مصرف کنندگان اشاره دارد. مثالها شامل دایرکتوریهای آنلاین و وبسایتهای تبادل کالا و عرضه است که به کسبوکارها اجازه میدهد محصولات، خدمات و اطلاعات را جستجو کنند و از طریق واسطهای تدارکات الکترونیکی مبادلات را آغاز کنند. گزارش Forrester که در سال 2018 منتشر شد، پیشبینی کرد که تا سال 2023، تجارت الکترونیک B2B به 1.8 تریلیون دلار خواهد رسید و 17٪ از فروش B2B ایالات متحده را تشکیل میدهد.
تجارت به مصرف کننده (B2C) بخش خرده فروشی تجارت الکترونیک در اینترنت است. زمانی است که کسب و کارها محصولات، خدمات یا اطلاعات را مستقیماً به مصرف کنندگان می فروشند. این اصطلاح در دوران رونق دات کام در اواخر دهه 1990 رایج بود، زمانی که خرده فروشان و فروشندگان آنلاین کالاها تازگی داشتند. امروزه تعداد بیشماری فروشگاههای مجازی و مراکز خرید در اینترنت وجود دارد که انواع کالاهای مصرفی را به فروش میرسانند. آمازون و دیجی کالا در ایران شناخته شده ترین نمونه از این سایت ها است.
مشتری به مصرف کننده (C2C) نوعی تجارت الکترونیکی است که در آن مصرف کنندگان محصولات، خدمات و اطلاعات را با یکدیگر به صورت آنلاین مبادله می کنند. این تراکنشها عموماً از طریق شخص ثالثی انجام میشود که بستر آنلاینی را فراهم میکند که تراکنشها بر روی آن انجام میشود.
حراج های آنلاین و تبلیغات طبقه بندی شده دو نمونه از پلتفرم های C2C هستند. EBay و دیوار یا شیپور در ایران دو نمونه شناخته شده از این پلتفرم ها هستند. از آنجایی که eBay یک تجارت است، این شکل از تجارت الکترونیک را میتوان C2B2C – مصرفکننده به کسبوکار به مصرفکننده، نامید. در نرم افزار فروش آنلاین تامنیک، شما می توانید این سبک از فروشگاه و اصطلاحا وب سایت آگهی را نیز اجرا کنید.
مشتری به کسب و کار (C2B) نوعی تجارت الکترونیکی است که در آن مصرف کنندگان محصولات و خدمات خود را به صورت آنلاین در دسترس شرکت ها قرار می دهند تا بتوانند در آن مناقصه و خرید کنند. این برخلاف مدل تجارت سنتی B2C است. یک نمونه محبوب از پلتفرم C2B، بازاری است که عکسها، تصاویر، رسانهها و عناصر طراحی مانند iStock را بدون حق امتیاز میفروشد. مثال دیگر می تواند یک تابلوی کار باشد.
تجارت به اداره (B2A) به معاملاتی اطلاق می شود که به صورت آنلاین بین شرکت ها و اداره دولتی یا ارگان های دولتی انجام می شود. بسیاری از شاخه های دولت به انواع مختلفی از خدمات یا محصولات الکترونیکی وابسته هستند. این محصولات و خدمات اغلب مربوط به اسناد قانونی، ثبت، امنیت اجتماعی، داده های مالی و اشتغال است. کسب و کارها می توانند این موارد را به صورت الکترونیکی عرضه کنند. خدمات B2A در سالهای اخیر به دلیل سرمایهگذاری در قابلیتهای دولت الکترونیک رشد قابلتوجهی داشته است.
مشتری به ادارات (C2A) به معاملاتی اطلاق می شود که به صورت آنلاین بین مصرف کنندگان و اداره دولتی یا ارگان های دولتی انجام می شود. دولت به ندرت محصولات یا خدماتی را از افراد خریداری می کند، اما افراد اغلب از وسایل الکترونیکی در زمینه های زیر استفاده می کنند:
- امنیت اجتماعی. توزیع اطلاعات و پرداخت.
- مالیات. تشکیل اظهارنامه مالیاتی و پرداخت.
- سلامتی. تعیین قرار ملاقات، ارائه نتایج آزمایش و اطلاعات در مورد شرایط بهداشتی و پرداخت خدمات بهداشتی.
تجارت الکترونیک سیار (m-commerce) به معاملات فروش آنلاین با استفاده از دستگاه های تلفن همراه مانند تلفن های هوشمند و تبلت ها اشاره دارد. این شامل خرید تلفن همراه، بانکداری و پرداخت است. چت تجارت الکترونیکی را تسهیل میکنند و به مصرفکنندگان اجازه میدهند تراکنشها را از طریق مکالمات صوتی یا متنی انجام دهند.
مزایا و معایب تجارت الکترونیک
وب سایت فروشگاهی و تجارت الکترونیک چه مزایایی برای من دارد؟
مزایای تجارت الکترونیک شامل در دسترس بودن شبانه روزی آن، سرعت دسترسی، دسترسی گسترده به کالاها و خدمات، دسترسی آسان و بین المللی است. دسترسی. جدای از قطعی ها و بروزرسانی های برنامه ریزی شده، سایت های تجارت الکترونیک 24 ساعته در دسترس هستند و بازدیدکنندگان را قادر می سازد در هر زمان بگردند و خرید کنند. فروشگاه های فیزیکی معمولاً برای ساعات مشخصی باز می شوند و حتی ممکن است در روزهای خاصی کاملاً بسته شوند.
سرعت دسترسی: در حالی که خریداران در یک فروشگاه فیزیکی می توانند توسط ازدحام جمعیت کند شوند، سایت های تجارت الکترونیکی به سرعت اجرا می شوند که با ملاحظات محاسبه و پهنای باند در دستگاه مصرف کننده و سایت تجارت الکترونیک تعیین می شود. صفحات محصولات و سبد خرید در چند ثانیه یا کمتر بارگیری می شوند. یک تراکنش تجارت الکترونیکی می تواند شامل چند کلیک باشد و کمتر از پنج دقیقه طول بکشد.
در دسترس بودن گسترده اولین شعار آمازون «بزرگترین کتابفروشی زمین» بود. می تواند این ادعا را داشته باشد زیرا یک سایت تجارت الکترونیکی بود و نه یک فروشگاه فیزیکی که مجبور بود هر کتاب را در قفسه های خود ذخیره کند. تجارت الکترونیکی برندها را قادر می سازد تا مجموعه وسیعی از محصولات را در دسترس قرار دهند که پس از خرید از یک انبار یا انبارهای مختلف ارسال می شود. مشتریان احتمالاً در یافتن آنچه می خواهند موفقیت بیشتری خواهند داشت.
دسترسی آسان: مشتریانی که از یک فروشگاه فیزیکی خرید می کنند ممکن است در یافتن یک محصول خاص با مشکل مواجه شوند. بازدیدکنندگان وب سایت می توانند صفحات دسته بندی محصولات را به صورت بلادرنگ مرور کنند و از ویژگی جستجوی سایت برای یافتن فوری محصول استفاده کنند.
دسترسی بین المللی مشاغل آفلاین به مشتریانی که به صورت فیزیکی از فروشگاه های آنها بازدید می کنند، می فروشند. با تجارت الکترونیک، کسب و کارها می توانند به هر کسی که می تواند به وب دسترسی داشته باشد، بفروشد. تجارت الکترونیک پتانسیل گسترش پایگاه مشتری یک کسب و کار را دارد.
هزینه کمتر: کسب وکارهای تجارت الکترونیک خالص از هزینههای راهاندازی فروشگاههای فیزیکی، مانند اجاره، موجودی و صندوقها اجتناب میکنند. اما ممکن است هزینه های حمل و نقل و انبار را متحمل شوند.
شخصی سازی و توصیه های محصول سایت های تجارت الکترونیکی می توانند تاریخچه مرور، جستجو و خرید بازدیدکنندگان را ردیابی کنند. آنها میتوانند از این دادهها برای ارائه پیشنهادهای شخصی سازی شده محصول و کسب بینش در مورد بازارهای هدف استفاده کنند. به عنوان مثال میتوان به بخشهایی از صفحات محصول دیجی کالا با برچسب «تکرار خرید با هم» و «مشتریانی که این مورد را نیز مشاهده کردند» اشاره کرد.
معایب تجارت الکترونیک و کسب و کار آنلاین
معایب درک شده تجارت الکترونیک شامل خدمات محدود به مشتریان، عدم امکان دیدن یا لمس یک محصول قبل از خرید توسط مصرف کنندگان و زمان انتظار برای ارسال محصول است.
خدمات مشتری محدود: اگر مشتریان سؤال یا مشکلی در یک فروشگاه فیزیکی دارند، می توانند برای کمک به یک کارمند، صندوقدار یا مدیر فروشگاه مراجعه کنند. در یک فروشگاه تجارت الکترونیک، خدمات مشتری می تواند محدود باشد: سایت ممکن است فقط در ساعات خاصی پشتیبانی ارائه دهد، و گزینه های خدمات آنلاین آن ممکن است برای پیمایش یا پاسخ دادن به یک سوال خاص مشکل باشد.
تجربه شناخت محصول: بصورت محدود مشاهده تصاویر در یک صفحه وب می تواند حس خوبی در مورد یک محصول ایجاد کند، اما با تجربه مستقیم محصول، مانند نواختن گیتار، ارزیابی کیفیت تصویر یک تلویزیون یا امتحان کردن یک پیراهن یا لباس متفاوت است. مصرف کنندگان تجارت الکترونیک می توانند در نهایت محصولاتی را خریداری کنند که با انتظارات آنها متفاوت است و باید بازگردانده شوند. در برخی موارد، مشتری باید برای ارسال کالای برگشتی به خردهفروش، هزینه پرداخت کند. انتظار می رود فناوری واقعیت افزوده توانایی مشتریان را برای بررسی و آزمایش محصولات تجارت الکترونیک بهبود بخشد.
زمان انتظار: در یک فروشگاه، مشتریان برای یک محصول پول می پردازند و با آن به خانه می روند. در تجارت الکترونیک، مشتریان باید منتظر باشند تا محصول برای آنها ارسال شود. اگرچه با رایج شدن تحویل در روز بعد و حتی همان روز، زمان انتظار حمل و نقل در حال کاهش است، اما آنی نیست.
امنیت: هکرهای ماهر می توانند وب سایت هایی با ظاهری معتبر ایجاد کنند که ادعا می کنند محصولات شناخته شده را می فروشند. در عوض، این سایت نسخههای جعلی یا تقلیدی از آن محصولات را برای مشتریان ارسال میکند – یا به سادگی اطلاعات کارت اعتباری را میدزدند. سایتهای تجارت الکترونیک قانونی نیز دارای ریسک هستند، به خصوص زمانی که مشتریان اطلاعات کارت اعتباری خود را نزد خردهفروش ذخیره میکنند تا خریدهای آتی را آسانتر کنند. اگر سایت خرده فروش هک شود، عوامل تهدید ممکن است اطلاعات کارت اعتباری را بدزدند. نقض داده ها همچنین می تواند منجر به آسیب دیدن شهرت خرده فروش شود.
این مشکل در وب سایت های open source مانند وردپرس بسیار بیشتر است، اما در پلتفرم های اختصاصی مانند تامنیک ریسک خطر بسیار کاهش می یابد.
برنامه های کاربردی تجارت الکترونیک
بسیاری از اپلیکیشنهای تجارت الکترونیک خردهفروشی از تکنیکهای بازاریابی آنلاین برای ترغیب مشتریان به استفاده از این پلتفرم استفاده میکنند. اینها شامل ایمیل، کاتالوگ های آنلاین و سبد خرید، تبادل الکترونیکی داده ها (EDI)، پروتکل انتقال فایل، خدمات وب و برنامه های کاربردی تلفن همراه است.
این رویکردها در فعالیتهای B2C و B2B و همچنین انواع دیگر استفاده میشوند. آنها شامل ایمیل مارکتینگ تبلیغات هدفمند و خبرنامه های الکترونیکی برای مشترکین و ارسال پیامک به دستگاه های تلفن همراه است. اکنون شرکتهای بیشتری با استفاده از ابزارهایی مانند کوپنهای دیجیتال، بازاریابی رسانههای اجتماعی و تبلیغات هدفمند، سعی میکنند مشتریان را به صورت آنلاین جذب کنند.
یکی دیگر از حوزه های مورد توجه شرکت های تجارت الکترونیک امنیت است. توسعهدهندگان و مدیران باید حریم خصوصی و امنیت دادههای مصرفکننده، الزامات انطباق مقررات مربوط به حاکمیت داده، قوانین حریم خصوصی اطلاعات قابل شناسایی شخصی و پروتکلهای حفاظت از اطلاعات را هنگام توسعه سیستمها و برنامههای تجارت الکترونیک در نظر بگیرند. برخی از ویژگی های امنیتی در طول طراحی برنامه اضافه می شوند، در حالی که برخی دیگر باید به طور مداوم به روز شوند تا تهدیدات در حال تحول و آسیب پذیری های جدید را برطرف کنند.
پلتفرم ها و فروشندگان تجارت الکترونیک
پلتفرم تجارت الکترونیک ابزاری است که برای مدیریت یک تجارت الکترونیکی استفاده می شود. گزینه های پلتفرم تجارت الکترونیک از نظر اندازه از مواردی برای مشاغل کوچک تا شرکت های بزرگ متغیر است. این پلتفرمهای تجارت الکترونیک شامل بازارهای آنلاین مانند آمازون و eBay یا دیجی کالا میشوند که به سادگی نیاز به ثبت نام برای حسابهای کاربری دارند.
یکی دیگر از مدل های پلتفرم تجارت الکترونیکی SaaS است که در آن صاحبان فروشگاه مشترک سرویسی می شوند که در آن اساساً فضایی را در یک سرویس میزبان ابری اجاره می کنند. این رویکرد نیازی به توسعه داخلی یا زیرساخت داخلی ندارد. دیگر پلتفرمهای تجارت الکترونیک شامل پلتفرمهای اپن سورس هستند که به یک محیط میزبانی نیاز دارند – ابری یا در محل – یا پیادهسازی و نگهداری دستی کامل.